Migawki historyczne z Chicago
Polonia w Chicago - historia
Chicago jest jednym z najwiekszych miast w USA, gdzie mieszka najwiecej Polonii. Wedlug danych statystycznych z 2000 roku, mieszkalo tutaj
2,896,016 osob. Miedzy nimi znajduje sie
okolo 950 tysiecy (w metropolii Chicago) Polakow albo jak mowimy, Amerykanow polskiego
pochodzenia.
Statystyki - Polonia w USA
Do roku 1820 imigracja do Stanow Zjednoczonych byla zupelnie nie kotrolowana
przez wladze amerykanskie. Od roku 1820 do 1890 istnieja tylko bardzo
niedokladne statystyki rzadowe. Dopiero od r. 1890 sa dokladniejsze. Otoz wedlug
rzadowych statystyki Departamentu Skarbu, zawartej w "Tables Showing
Arrivals and Immigrants in the United States from 1920 prepared by the Bureau os
Statistic, Treasury Dept." - 1888r. przybylo do Stanow Zjednoczonych w
latach:
1820-1830 -- 21 przybylo Polakow do USA
1830-1840 -- 369 przybylo Polakow do USA
1840-1850 -- 429 przybylo Polakow do USA
1850-1860 -- 2,088 przybylo Polakow do USA
1860-1870 -- 2,345 przybylo Polakow do USA
Rzadowe statystyki mozna przyjac jedynie jako ulamek naszej stumy
wychodzczej i jako niezbity dowod ciaglego naplywania wycodztwa polskiego do
Ameryki od najdawniejszych lat. W rzeczywistosci juz przed rokiem 1870 czyli
przed wielka imigracja ludowa, bylo w USA okolo 50,000 Polakow. Jak niedokladna
jest rzadowa statystyka, pokazuje to naprzykald rok 1834. W tym roku wedlug
rzadowego spisu przybylo tylko 54 Polakow, day tymczasem juz same dwa
austriackie okrety dnia, 31 marca, 1834 r. przywiozly do Nowego Jorku 235
powstancow polskich.
Statystyki
- Polonia w Chicago
Wedlug
historycznych ksiag i dokumentow, pierwszym Polakiem, ktory przyjechal do Chicago w 1837 r., byl kapitan John
Napieralski. Znana rodzina Sadowski / Sadowsky byla juz w Ameryce od roku
1710, a w stanie Illinois jeden z synow, Jozef wedle listu J.J. Green'a z roku
1842 do "The American Pioneer", mieszkal w stanie Illinois, w powiecie
Vermilion o kilka mil od Danville. Byl wiec on pierwszym znanym osadnikiem
polskim w Illinois. A od roku 1850 bylo w naszym stanie Illinois az: 85
kosciolow polskich, 190 ksiezy polskich, 78 szkol polskich, 1,150 siostr
polskich, 65,000 dzieci w szkolach polskich. Urzedowo bylo tutaj 173,007
Polakow.
|
|
|
Widok downtown Chicago.
|
Liczebnosc Poloni wedlug
statystyki "Census" w naszym miescie bylo:
1860 r. - około 109 osób
1903 r. - około 250,000 osób
2000 r. - około 950,000 w metropolii Chicago, 212,000 w mieście Chicago
(dane
te są zaniżone ponieważ Polacy nie chcą brać udział w spisie ludnosci
"Census").
 Niektorzy przyjechali do Chicago przed rokiem
1900 drudzy po Drugiej Wojnie Swiatowej, a inni przyjezdzaja
teraz. Ale chyba najwiecej jest takich, ktorych dziadkowie lub rodzice tutaj sie
urodzili. Wielu z nich mowi i piesze po polsku. Inni chociaz nie uzywaja juz
jezyka polskiego, zachowuja polskie zwyczaje i tradycje. Roznie bywalo i bywa z naszymi rodakami - Polakami.
Jedni mysla: "Przyjechalem do Ameryki i nie chce nawet wspominac, ze
przyjechalem z Polski. Chce byc Amerykaninem." Drudzy sa dobrymi
Amerykanami, ale pamietaja o swym pochodzeniu. Ci Polacy, ktorzy nie chcieli sie
wyrzekac swego polskiego pochodzenia, laczyli sie w polskich organizacjach.
Tworzyli duze grupy ludzi, ktorzy sobie wzajemnie pomagali. Upominali sie tez o
nalezne prawa dla swoich czlonkow. W ten sposob powstaly pierwsze bratnie
organizacje polskie lub jak sie mowi czesto - "polonijne".
Organizacje Polonijne
Najstarsza polska organizacja w Stanach
Zjednoczonych jest Zjednoczeniee Polskie Rzymsko Katolickie, po angielsku:
Polish Roman Catholic Union, w skrocie - PRCU. Powstalo w 1873 roku. Do
Zjednoczenia naleza Amerykanie polskiego pochodzenia z calej Ameryki. Zarzad
glowny miesci sie przy 984 North Milwaukee Ave, Chicago. W tym samym budynku
jest duza bibioteka oraz jedyne w Ameryce - Muzeum Polskie.
Druga, mlodsza, ale wieksza bratnia organizacje
jest Zwiazek Narodowy Polski, po angielsku: Polish National Alliance, w skrocie
- PNA. Zwiazek Narodowy powstal w 1880 roku. Zarzad glowny na cale Stany
Zjednoczone miesci sie przy 6100 North Cicero Ave, Chicago, Illinois.
Trzecia zasluzona bratnia organizacje stworzyly
kobiety. Jest to Zwiazek Polek w Ameryce, po agnielsku: Polish Women's Alliance
of America, w skrocie PWA. Zwiazek Polek powstal w 1898 roku. Zarzad glowny
miesci sie przy 205 Soputh Northwest Higway, Park Ridge, Illinois.
Wszystkie te organizacje kieruja sie wlasnymi
prawami, pracuja dla dobra swoich czlonkow i dla dobra narodu polskiego. Oprocz
tych organizacji mamy w Chicago bardzo duzo organizacji mniejszych. Powstaly one
po Pierwszej i Drugiej Wojnie Swiatowej. Sa to, dla przykladu: organizacje
weteranow, kluby przyjaciol roznych miast i wiosek np: Zwiazek Podhalan, Zwiazek
Harcerstwa Polskiego, organizacje zawodowe lekarzy, inzynierow, adwokoatow,
kontraktorow, itp.
Nauczyciele przybyli do Chicago po Drugiej Wojnie Swiatowej,
zorganizowali Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce. Celem tej organizacji
jest zakladanie polskich szkol oraz opieka nad nimi.
Parafie Polskie
Jak wiadomo, pierwszym proboszczem - pierwszej w Chicago parafii sw. Stanislawa
Kostki byl ks. Jozef Juszkiewicz, byly powstaniec. On dogladal budowy pierwszego
kosciola i pomimo, ze kazdy poczatek jest trudny, sprawowal rzady proboszcza od
pazdziernika 1869, do pazdziernika 1870. Nastepnie niespodziewanie przyjechal z Texasu ks.
Adolf Bakonowski i kontynuowal budowe tego kosciola. Pisano ze "Ks. Bakanowski oknem
wszedl do owczani ks. Juszkiewicza", bo przeciez mial on rozkaz swego
Generala ks. Kajsiewicza wracac do Rzymu, ale nie posluchal i przyjechal do
Chicago. Kosciol sw. Stanislawa Kostki stanal juz w roku 1869, ale stal
nieposwiecony dwa lata dlatego, ze nie byl zapisany na Biskupa. Uroczystosc
poswiecenia nastapila 18 czerwca 1871r. Aktu poswiecenia dokonal biskup
chicagowskiej diecezji X. Foley w asystencji pieciu kaplanow. Wlasnosc nowego
kosciola zapisano na X. Biskupa, a zuzytkowanie przekazano Zgromadzeniu XX.
Zmartwychwstancow. Ks. Bakanowski oddal wlasnosic polska niepolskiemu
Biskupowi, poprzez co wyrzadzil wielka krzywde Polakom. General ks.
Hieronim Kajsiewicz, nie wierzyl w utrzymanie polskiego jezyka w Ameryce. Tak
samo jego nastepca ks. Piotr Semenenko. Chicagowscy biskupi Anglomaniacy
chcieli wogole skonczyc z Polakami. W Chicago i okolicy mieszkalo w tym czasie okolo 500 rodzin polskich.
W zamian za koscil sw. Stanislawa Kostki, ks.
Bakanowski otrzymal od Generala Kajsiewicza zatwierdzenie na proboszcza w
Chicago dnia 3 pazdziernika 1871 roku. Zaraz potem w nocy z 7 na 8
pazdziernika 1871r., wybuchl w Chicago straszny pozar. Naoczny swiadek tego
pozaru, Ks. Wincenty Barzynski ze strachu pisal, ze "procz Sodomy, Gomory i zburzenia
Jerozolimy swiat cos podobnego nie widzial. Bogu dziekujemy, ze nas wybawil od
tej strasznej kary sodomskiej - tylko 50 familij polskich zgorzalo".
Polonia w Chicago zwiekszala sie i zwieksza bez
przystanku. Tam gdzie mieszkali Polacy, tam powstawaly
polskie parafie i dzielnice. Od parafii nazywano dzielnice np. od parafii Sw.
Trojcy,
nazywano dzielnice "Trojcowo" itp. Starsze osoby mowia, ze
dawniej Polacy budowali w
Stanach Koscioly a Niemcy fabryki. Nowe parafie powstawaly za "Wielkiej
Emigracji" w latach 1870-1885.
Oto lista pierwszych parafii w naszym miescie Chicago i w stanie Illinois:
1773 - Parafia Sw. Trojcy w Chicago
1874 - Parafia Sw. Wojciecha w Chicago
1874 - Parafia Sw. Jacka w La Salle
1874 - Parafia Sw. Michala w Radomiu
1876 - Parafia Sw. Karola w Dubois
1882 - Parafia niepokalanego Poczecia w South Chicago
1883 - Parafia niepokalanego Poczecia w South Chicago
1883 - Parafia SS. Cyryla i Metodego w Lemont
1884 - Parafia Sw. Jozafata w Chicago
Na terenie Chicago instnieje kilka polskich
programow radiowych oraz program telewizyjny, wiecej w dziale Rozrywka.
Polecamy:
Galerie Zdjec Chicago
Polonia w Chicago
Polonia w Chicago - Historia
Pozar opisany przez polskich ksiezy
Stare Mapy i Plany Chicago
Zdjecia Panoramiczne Chicago
|
